Gambia en Senegal 2006

Geplaatst op door Jeroen Verhoeff
  • .
  • Telefoon!
  • .
  •  

– Jeroen, kan jij een natuurreisgezelschap begeleiden?

– Ehhh, waar, hoe lang en wanneer?

– Senegal en Gambia, ruim drie weken lang, over twee weken vertrekken.

– Nou, ehhh, ik heb het erg druk en ik weet niet of mijn vrouwen me zo gemakkelijk laten gaan, dus…

  • .
  • .

November 2006

GAMBIA: GUNJUR

  • .
  • .
  •  Tricolor krab (Cardisoma armatum)
  • .
  • .
  • Acclimatiseren doen we in aan de kust, in zuidwest Gambia. Vissers brengen hun vangst binnen: veel fintachtige vis en pijlstaartroggen. Een grote landkrab scharrelt in de nacht door het binnenland. ‘s Nachts wordt ik wakker van een vreemd geluid. Het komt van onder mijn raam. Het blijkt een Gambia hamsterrat te zijn, een beest dat tot bijna drie kilo zwaar kan worden.
  • .
  • .

GAMBIA:TENDABA

  • .
  • .
  • Mangrove
  • .
  • .
  • Libel (Portia widow, Palpopleura portia)
  • .
  • .
  • Argiope spin
  • .
  • .
  • Tendaba is een rivierkampement gelegen midden in de mangroven.  Enorme spinnen, volgens mij reuzenwielwebspinnen (nephila senegalensis), met een achterlijf zo groot als een kastanje, hangen op hoofdhoogte tussen de struiken, soms in groepen.
  • .
  • .
  • .
  • Bidsprinkhaantje
  • .

.

Giant musk shrew

‘s Avonds wandelend rond ons verblijf zie ik uit mijn ooghoek iets kleins wegrennen. Als ik met een takje in de schutting peuter waar het diertje is weggekropen hoor ik een hoog gepiep en wordt er driftig aan mijn tak getrokken! Wauw, ik ben aan het touwtrekken met een giant musk shrew! Letterlijk vertaald een reuzenmuskusspitsmuis, maar het vinden van de Engelse naam is al moeilijk, laat staan de juiste Nederlandse naam, als die er als is…

  • .
  • .

GAMBIA: NAAR GEORGETOWN

  • .

De weg is niet best: we blijven zitten vanwege de airco, want lopen gaat vaak sneller. Gelukkig is er afleiding zoals een kolonie maraboes langs de weg en een duiker onder de weg vol grootoorvleermuizen.

  • .
  • .
  • Maraboe (Digiscoop)
  • .
  • .
  • Grootoorvleermuizen in een duiker onder de weg
  • .
  • .

SENEGAL: NATIONAAL PARK NIOKOLO KOBA

  • .
  • .
  • .
  • De Gambie rivier stroomt dwars door het Nationaal park.
    • .
    • .
    • .
    • Zebramangoesten (digiscoopfoto)
    • .
    • .

  • .
  • Geelvleugelvleermuizen
  • .

Niokolo Koba National Park omvat het laatste stuk redelijk ongeschonden savannelandschap van West Afrika. De giraf, neushoorn, olifant, jachtluipaard, struisvogel en nog wat hoefdieren zijn hier al verdwenen. Het luipaard, de leeuw, hyenahond, chimpansee komen hier nog wel voor, maar er wordt nog veel gestroopt en er is amper geld voor adequate bescherming (We zagen in al die dagen één parkwachter: op de fiets, met een oud geweer met het labeltje er nog aan!). Toch hebben we veel gezien:  onder andere een groep van wel dertig zebramangoesten, veel kob waterbokken, hoornraven, nijlpaarden, een gestreepte vechtkwartel, bosbokken, knobbelzwijnen, een oribi, een gewone duiker, een shining-blue kingfisher, waterbokken en vijf soorten apen: bavianen, groene meerkatten, patasapen, rode franjeapen en galagos.

  • .
  • .
  • Groove crowned bullfrog
  • .
  • .
  • Bigkikker
  • .
  • Ik vind allerlei kikkers die ik amper op naam kan brengen.  Eén of ander lief  rietkikkertje, mogelijke broad banded grass frogs, groove crowned bullfrogs en mijn eerste snavelbekkikker ooit: de bigkikker!
  • .
  • .
  • .
    • Nijlkrokodil
    • .

Overal langs de rivier kom ik nijlvaranen tegen: zwemmend, jagend, zonnend, van 30 cm korte tot anderhalve meter lange. Als je ze heel langzaam nadert, kan je tot op minder dan een meter dichtbij komen. Veel dichterbij durf ik niet, want ze kunnen hard uithalen met hun lange staart. Kolonistenagames zie je overal waar steen of stronk voorhanden is. De eerste nijlkrokodil was meteen de spectaculairste: naast een bosruiter die vlakbij ons bootje op een zandbank rondscharrelde, zag ik opeens een krokodilletje liggen. Toen was hij opeens verdwenen om plotseling bliksemsnel de oever op te schieten: bijna had hij de bosruiter te pakken! Anderhalve meter krokodil lag vervolgens anderhalve seconde op de kant en stortte zich daarna weer in het water.

  • .
        • .
        • Nijlvaraan
        • .

NIOKOLO SNORKELEN

  • .

Er kan hier gezwommen worden volgens de inboorlingen. Er zijn geen nijlpaarden in de ze bocht van de rivier te zien en echt grote krokodillen heb ik hier ook nog niet gezien. De rivier Gambie is prachtig, ze stroomt breed en diep door de savanne, met prachtige galerijbossen op de oever.  Het is 35 graden dus ik hoop op verkoeling, maar het water is extreem lauw. Maar met zo’n halve meter zicht kan er wel gesnorkeld worden. Langzaam kruip ik voort over de zachte bodem. Een reuzenijsvogel vliegt geïrriteerd weg. Voorzichtig laveer ik door takkenbossen en langs scherpe rotsen. Kleine en grote cichliden zwemmen af en toe plots mijn beeld in om meteen weer te verdwijnen. Nurse tetras, prachtige voorntjes met knalrode staarten, zijn nieuwsgieriger en vragen zich vlak voor mijn duikbril af wat ik in hemelsnaam voor moet stellen. Dan hoor ik een hoop getwetter boven me. Als ik boven water kijk zie ik in de struiken tientallen prachtige roodkeelbijeneters zitten. In de oranjerode, steile oever zitten tientallen nestgaten. Om een grote rots stroomt het sterk en hopend op grotere vis duik ik naar beneden. En jawel: een 60 cm lange barbeelachtige vis blijft steeds vlak voor me in de stroom hangen. African carp, ik herken de soort van natuurfilms, waarin ze in grote scholen rond nijlpaarden hangen. Als ik een steen omdraai vind ik een kleine meerval met grote ogen. Ik zwem in wat dieper water net boven de bodem en vlak voor me gaat er opeens iets heel groots in een enorme stofwolk vandoor. AAAAAHH!! Gauw terug naar de kant. Wat was dat? Liggen grote vissen hier vrij op de zandbodem of was het toch een krokodil? Ik blijf maar weer bij de oever waar tientallen vlinders mineralen op zitten te zuigen met hun lange roltongen. Onder een steen vind ik een kleine zoetwaterkrab. Als ik mijn hoofd diep tussen de rotsblokken steek ontdek ik steeds weer andere soorten bizarre meervallen. Grijze, gevlekte, van 10 tot 30 cm lang. Sommige hebben zelfs geveerde tastdraden.

‘s Avonds loop ik in het pikkedonker terug naar de rivier. In grote palmen aan de overkant hoor ik een troep bavianen ruziën om de beste slaapplaats. Ik schijn mijn zaklamp in het water. In het ondiepe water langs de oever liggen rode cichliden over hun tientallen speldenknop grote jongen te waken. In wat dieper water glijdt een kwastvinsnoek net onder het oppervlak heen en weer. Hij ziet er prachtig prehistorisch uit en ze zwommen inderdaad precies zo al rond ver voor de dinosaurussen kwamen. Een kleine weekschildpad steekt zijn kop boven water en gaat er meteen weer vandoor als hij me ziet. Ik schijn mijn zaklamp langzaam over het water. Verschillende paren rode ogen reflecteren het licht. Precies op de plek waar ik vanmiddag gesnorkeld heb liggen drie krokodillen op de rotsen….

  • .
  • .
  • .
  • .
  • Zoetwaterkrab
  • .
  • .
  • .
  • Nijlkrokodil ‘s nachts.
  • .
  • .

Een lamp trekt honderden schildwantsen aan. Als ik een foto maak blijkt de lamp een bepaalde frequentie te hebben waardoor de baan van de wantsen prachtig zichtbaar gemaakt wordt. Kunst!

  • .
  • .
  • Schildwantsen-disco
  • .
  • .
  • Libel
  • .
  • .
  • .
  • Bidsprinkhaan
  • .
  • .
  • Archiope spin
  • .
  • .

Rode ciclides waken ‘s nachts in ondiep water over hun speldenknopgrote kroost en waar ik overdag snorkelde liggen nu drie krokodillen op de kant. Een mooie civetkat en een prachtige witstaartmangoeste scharrelen rond het kamp. Ook helemaal geweldig was mijn eerste pofadder, een kneiter van meer dan een meter lang en zo dik als mijn onderarm, wat een prachtig beest! Een uur eerder was ik, op precies dezelfde plek, in het donker over een muurtje gesprongen, op zoek naar de civetkat…. Blijkbaar lag hij er toen nog niet, slik.

  • .
  • .
  • .
  • De Gambie rivier bij avondlicht.
  • .
  • .
  • Rode Ciclide met jongen
  • .

  • .
  • Pofadder
  • .
  • .
  • Visser op de Gambie rivier.
  • .
  • .

NOORD SENEGAL: ONDERWEG

  • .
  • .
  • .
  • .
  • Sierlijke kameleon
  • .
  • .
  • Schildwants
  • .

We rijden van Zuidoost naar Midden-west Senegal. Overal heb ik tot nu toe vergeefs gezocht naar kameleons. Nu steken er kort na elkaar twee de weg over. Sierlijke kameleon heet deze soort. Wat een geweldige beesten! Je ziet dat ze niet alleen prachtig van kleur kunnen veranderen, maar zelfs verschillende kleuren per kant kunnen hebben. Langs de weg vinden we een bijna overdreven gekleurde schildwants, een wandelende tak en mijn eerste steppevaraan ooit.

  • .
  • .

SENEGAL: SINE SALOUM

.

  • .

Visjes, opgesloten in een strandpoeltje tijdens laag water.

  • .
  • .
  • Vogel-slaapeiland in de mangroven.
  • .

Eén van de grootste mangrovebossen ter wereld ligt net boven Gambia in West Senegal. Veel Europese vogels overwinteren hier: we zien oa heel veel visarenden, Europese bijeneters en zwarte wouwen. Overal langs de kust spoelen heel veel fintachtige vissen aan: die vinden ze hier waarschijnlijk niet lekker. Op een zandeiland voor de kust zitten kleine visjes met eb gevangen in een langzaam opdrogend poeltje. Eén piepklein eilandje in de uitgestrekte delta bestaat enkel uit in het water staande mangrovebomen. Als we er in de schemer langzaam om heen varen zien we -op soms nog geen twee meter afstand- hoe honderden rif-, zilver, en koereigers, pelikanen, dwergaalscholvers en bonte ijsvogels aan komen vliegen om er daarna met heel veel kabaal te vechten om een plekje voor de nacht. Ze slapen dan uiteindelijk veilig, want hier zitten geen landroofdieren.

  • .
  • .
  • .
  • Wenkkrab
  • .
  • .
  • Spookkrab
  • .
  • Fantastische krabben hebben ze hier! Paarse wenkkrabben die in enorme hordes over de zachte mangrovemodder paraderen. Alleen de mannetjes hebben één enorme schaar, die dan ook bedoeld is om indruk op de vrouwtjes te maken. Grappig is dat ze zorgvuldig met hun kleine schaar hun grote schaar vasthouden als ze gaan rennen. Grote spookkrabben rennen met zijn honderden langs de vloedlijn op zandstranden. Ze zien er fantastisch uit met hun verticale ogen met wenkbrauwtjes er boven. En ze kunnen hard rennen! Ik moest flink heen en weer sprinten om deze bink op de foto te kunnen zetten.
  • .
  • .

SINE SALOUM SNORKELEN

  • .
  • .
  • Slijkspringers
  • .
  •  
  • .
  • Zilverbladvis
  • .
  • .
  • Stekelhoren
  • .

Ik heb weer een halve meter zicht tijdens het snorkelen. Dat is weer niet veel, maar toch genoeg om zilverbladvissen, gepen, snappers, een soort koraal en een stekelhoren te kunnen zien. De stekelhoren is een grote huisslak die andere schelpdieren eet. Slijkspringers zitten hier met honderden tussen de mangroven . Deze kleine vissen vonden het ooit onder water maar niks en leven nu meer boven dan onder water, al kruipende en springende over het slik.

  • .
  • .

NACHTSAFARI

  • .
  • .
  • Vrouwtje  Mozambikaanse nachtzwaluw
  • .
  • .
  • Deze joekel van een cobra vond ik midden in de nacht in een kale akker. Meer dan twee meter lang, warmbruin van kleur en tamelijk onverstoorbaar gleed hij voor me uit tot hij na een minuut een hol vond om in te schuilen. Bij thuiskomst kwam ik er maar niet achter welke soort cobra het nou precies was. Het was een bruine spugende cobra, zei een kenner, maar die naam kon ik nergens terug vinden, dus dat was hem niet. Ik vermoedde dat het misschien wel eens een onontdekte of onbeschreven soort zou kunnen zijn. Via Freek Vonk kwam ik uiteindelijk (vijf jaar later; in 2011) terecht bij de gifslang-deskundige Wolfgang Wuster. Deze hielp me uit de brand. 
  • .
  • senegal cobra 800
  • .
  • .
  • Het blijkt een Senegal cobra geweest te zijn. De Naja Senegalensis. En die is pas in 2009 voor het eerst als zelfstandige soort beschreven! Had ik even een goed voorgevoel. Als ik toch maar wat meer mijn best had gedaan op school, dan was ik nu zeker en vast een vooraanstaand wetenschapper geweest…
    • .
    • .
  • .
  • Vrouwtje vierbandzandhoen
  • .
  • .
  • Struikhaas
  • .
  • .

We zien nog meer tijdens de nachtsafari: een tijgergenetkat, een hausa genetkat, drie watermangoesten, twee Senegal galagos, wel acht prachtige vale vossen, drie gestreepte jakhalzen, struikhazen, muizen en een woestijnrat.

In de bomen in het kamp vliegen en hangen grote vleermuizen rond, ze drinken zelfs uit het zwembad. De nijlrozetten zijn al leuk en een stuk groter dan de grootste Nederlandse vleermuizen, maar de Gambiaanse epauletvleermuizen zijn weer dubbel zo groot. De mannetjes hangen vleugelflappend en roepend in de bomen met witte bontplukken onder hun hals waar een voor de dames lekker luchtje uit schijnt te komen, maar ik rook niks.

.

GAMBIA: MARAKISSA

    • .
    • .
    • Jonge boscobra
    • .
    • .
    • Egyptische muurgekko
    • .
    • .
    • Zwarthals spugende cobra
    • .
    • .

Brookes huisgekko

  • .
  • .
  • .
  • Broedende kerkuil
  • .

We zijn weer terug in Zuidwest Gambia en vertoeven in Marakissa rivercamp. Een snelle gekko blijkt na inspectie in een wijnglas een brooks huisgekko te zijn, tussen onze huisjes scharrelt een jonge boscobra en onder het dak broedt een prachtige kerkuil op zeven eieren. Langs de kreek klinkt hier en daar een oorverdovend hard gepiep en als je vlakbij bent trilt je hoofd tegelijkertijd bijna uit elkaar van een hoog bromgeluid: krekels bijna zo groot als een luciferdoosje. Een flinke Egyptische muurgekko laat zich mijn camera bijna tegen zich aan duwen, maar het mooiste toetje van deze reis is de bijna twee meter lange zwarthals spugende cobra die in de schemer in een boom ligt. Als ze me voelt naderen glijdt ze snel haar boomhol in, snel sluip ik zachtjes naderbij en wauw!: na een paar minuten kijkt ze weer naar buiten om te zien wat dat nou was. Oh, wat mooi!

AFRIKA

  • .
  • .
  • Markt
  • .

West-Afrika is prachtig, vol mooie natuur, mooie cultuur en leuke mensen. West-Afrika is vreselijk, corrupt, smerig en het wordt nooit wat met zulke mensen. Al reizende zwalk je heen en weer tussen deze twee uitersten. Dorpen, waar het hoofdplein tegelijkertijd vuilnisbelt is, waar men de was doet in een stroompje dwars het vuil. Ontelbare roadblocks waar soldaten, douaniers of agenten je aanhouden, soms in uniform, maar vaak moet je maar geloven dat dat persoon een officieel iemand is. Waar je vaak alleen door kan rijden na lang wachten en het betalen van een flinke omkoopsom. Veel mannen doen de hele dag helemaal niks. Wij zijn blank, dus rijk, dus: Geef me mijn cadeau! You want guide, car, bycicle, my sister?

Maar bijna iedereen zegt gedag, velen zijn erg vriendelijk en soms beland je in bizarre en interessante gesprekken over het voordeel van het hebben van drie besneden vrouwen of over de corruptie waar de meeste Afrikanen zelf ook een hekel aan hebben. Maar het blijft moeilijk oordelen over een cultuur die je eigenlijk meestal gewoon niet begrijpt.

  • .

GAMBIA: ABUKO

  • .
  • .
  • .
  • Nijlvaraan
  • .
  •  
  • .
  • .
  • Temmincks dwergmuis
  • ..
  • Zweepspin
  • .

Als je in Gambia bent mag je Abuko niet missen. Het is eigenlijk een stukje bos van bijna niks, vol apies voerende dagtoeristen, maar toch ook het laatste restant Galerijbos van Gambia en bovendien verrassend soortenrijk. Rode franjeapen doen hier nog relatief wild. Ze maken soms enorme sprongen van boom tot boom. Ik vind een piepklein en nerveus Temmincks dwergmuisje en een bizarre, enorme zweepspin en ook hier weer prachtige nijlvaranen. Acht jaar geleden was ik ook al in Senegal in Gambia, maar toen in de droge tijd. Dan zie je wel makkelijker grote beesten, maar alles is kaal, stoffig en éénkleurig. Nu, net na de regentijd, is alles lekker frisgroen, vol met bloemen en insecten en het is iets minder bloedheet.

  • .
  • .

GAMBIA-SENEGAL: EPILOOG

Afijn, deze reis zijn heel wat beesten gezien, en in totaal zijn er 244 soorten vogels, 34 soorten zoogdieren, 14 soorten reptielen, 7 soorten amfibieën en 5 soorten zoetwatervissen op naam gebracht.

  • .
  • .